Wildlife Top 10 van IJsland
IJsland, het land van vuur en ijs, staat bekend om zijn indrukwekkende landschappen en extreme natuurverschijnselen. Maar als het om wildlife gaat, is het eiland best wel beperkt. Grote roofdieren zoals beren of wolven zul je hier niet tegenkomen.
Toch heeft IJsland een unieke aantrekkingskracht op liefhebbers van wilde dieren, met name dankzij de overvloed aan zeezoogdieren en vogels. Vooral de papegaaiduiker en andere zeevogels trekken jaarlijks duizenden bezoekers. Daarnaast kom je in de ongerepte natuur ook dieren tegen die perfect passen bij de ruige charme van IJsland, zoals rendieren, bultrugwalvissen en het iconische IJslandse paard. In deze blog neem ik je mee op een reis langs de bijzondere dieren die je hier in het wild kunt spotten. Lees snel verder voor de Wildlife Top 10 van IJsland.
1. Atlantische papegaaiduikers
De Atlantische papegaaiduiker, ook wel bekend als puffin, is zonder twijfel een van de meest iconische dieren van IJsland. Met hun opvallende, felgekleurde snavels en hun grappige, waggelende loopje worden ze vaak de “clowns van de zee” genoemd. Hoewel ze er onbeholpen uitzien op het land, zijn papegaaiduikers uitstekende zwemmers en behendige vliegers, die tot wel 88 km per uur kunnen vliegen!
IJsland heeft ’s werelds grootste populatie papegaaiduikers, met naar schatting 8 tot 10 miljoen vogels. Tijdens het broedseizoen, van mei tot augustus, nestelen ze zich in enorme kolonies op de kliffen langs de kust. Enkele van de beste plekken om papegaaiduikers te spotten zijn Látrabjarg (in de Westfjorden), Dyrhólaey (aan de zuidkust) en de Westman-eilanden (Vestmannaeyjar). Hier graven ze holletjes in de aarde, waar ze één enkel ei leggen en verzorgen.
Als je papegaaiduikers wilt zien, bezoek dan de kliffen vroeg in de ochtend of laat in de avond, wanneer ze het meest actief zijn. Vergeet niet om een goede verrekijker mee te nemen en de vogels altijd van een afstand te observeren, zodat je hun rust niet verstoort.
Leuk weetje: papegaaiduikers kunnen tot 60 meter diep duiken en zijn uitstekende jagers, die hun prooi vasthouden in hun snavel terwijl ze verder blijven vissen. Hun snavel kan zelfs tot 12 visjes tegelijk vasthouden!
2. Rendieren
Hoewel rendieren vaak worden geassocieerd met Lapland en de Noordpool, kun je deze leuke dieren ook in het oosten van IJsland tegenkomen. Rendieren zijn echter geen inheemse soort; ze werden in de late 18e eeuw door Denemarken naar IJsland gebracht. Tussen 1771 en 1787 werden verschillende kuddes rendieren geïntroduceerd, met het idee dat ze een belangrijke voedselbron zouden kunnen worden voor de IJslandse bevolking.
Helaas was het barre klimaat in combinatie met beperkte landbouwmogelijkheden niet ideaal voor rendierhouderij, waardoor veel dieren aan hun lot werden overgelaten. Degenen die het overleefden, vestigden zich voornamelijk in het oosten van het eiland, waar ze zich hebben aangepast aan het ruige landschap. Tegenwoordig leven er ongeveer 6.000 rendieren in het wild in IJsland.
Rendieren zijn vooral te vinden in de regio rondom Egilsstaðir en de hooglanden van Oost-IJsland. In de zomer trekken ze naar hoger gelegen gebieden om te grazen, terwijl ze in de winter afdalen naar de valleien, waar ze beter toegankelijk voedsel vinden. Dit maakt de winter de beste tijd om rendieren in IJsland te spotten.
3. Poolvossen
De poolvos is het enige inheemse landzoogdier van IJsland en een echte overlever. Deze kleine, behendige roofdieren hebben zich perfect aangepast aan de extreme kou en het uitdagende landschap van het eiland. Het is waarschijnlijk dat de poolvos tijdens de laatste ijstijd via bevroren zee-ijs in IJsland aankwam, nog voordat mensen het eiland bevolkten. Tegenwoordig leeft de poolvos verspreid over heel IJsland, hoewel hij het meest voorkomt in afgelegen gebieden zoals de Westfjorden en dan voornamelijk het Hornstrandir natuurreservaat.
De poolvos staat bekend om zijn dichte, wollige vacht, die hem uitstekend beschermt tegen temperaturen ver onder het vriespunt. In de winter kleurt deze vacht meestal wit, zodat hij beter opgaat in de sneeuw. Sommige poolvossen behouden echter een donkerder bruine of grijze kleur, bekend als de “blauwe fase,” wat beter geschikt is voor kustgebieden.
4. Walvissen en dolfijnen
IJsland is een van de beste plekken ter wereld om walvissen en dolfijnen in hun natuurlijke habitat te zien. De koude, voedselrijke wateren rondom het eiland trekken elk jaar tientallen soorten zeezoogdieren aan, waardoor het een paradijs is voor liefhebbers van deze dieren. Ik heb ondertussen al vier whale watches gedaan en ook walvissen vanaf de fjorden gespot, magisch!
De bultrug
De bultrug is zonder twijfel een van de meest spectaculaire walvissen die je in IJsland kunt spotten. Deze gigantische dieren, die tot 16 meter lang en 30 ton zwaar kunnen worden, trekken in de zomer naar de wateren rond IJsland om zich te voeden met krill en kleine vissoorten zoals haring. Ze zijn vaak te zien in fjorden zoals die bij Húsavík, Akureyri en in het westen. Zelf spotte ik bultruggen al vanuit Reykjavík en het Snaefellsnes schiereiland, waarbij de bultrug zelfs een aantal keer uit het water sprong!
De dwergvinvis
De dwergvinvis is een van de kleinere soorten baleinwalvissen en een van de meest voorkomende in de IJslandse wateren. Met een lengte van ongeveer 7-10 meter zijn ze behendiger dan de bultrug, maar niet minder indrukwekkend. Dwergvinvissen worden vaak waargenomen tijdens boottochten en staan bekend om hun nieuwsgierigheid richting boten.
Grotere vinvissen, zoals de gewone vinvis, komen ook voor in de wateren rond IJsland. Deze dieren zijn na de blauwe vinvis de grootste walvissoort ter wereld en kunnen tot 27 meter lang worden. Hun enorme omvang maakt een ontmoeting met hen een bijzondere ervaring, al komt dit veel minder vaak voor. Het spotten van de blauwe vinvis is nog zeldzamer, maar wel mogelijk in IJsland.
De orka
Hoewel orka’s technisch gezien niet onder de walvissen vallen maar tot de dolfijnen behoren, worden ze vaak gezien tijdens walvisexcursies. Orka’s worden voornamelijk gespot in West-IJsland, rond het Snæfellsnes-schiereiland, met name in de winter wanneer grote scholen haring naar de fjorden trekken. Orka’s zijn al jaren mijn lievelingsdieren, maar het is me helaas nog niet gelukt om ze in het wild te spotten in IJsland…
De witsnuitdolfijn
De witsnuitdolfijn is een van de meest voorkomende dolfijnensoorten in de wateren rond IJsland. Het zijn zeer sociale dieren die vaak in groepen leven van 5 tot 20 dolfijnen, hoewel groepen van wel 100 dieren ook voorkomen. Ze staan bekend om hun speelsheid en zijn vaak te zien terwijl ze uit het water springen, naast boten zwemmen of zelfs surfen op de golven.
Deze nieuwsgierige dolfijnen spotte ik met een walvistour op het schiereiland Snaefellsnes, waarbij ze naast en onder onze boot zwommen en uit het water sprongen. Echt gaaf om eens mee te maken.
5. IJslandse paarden
Het IJslandse paard is een van de meest iconische diersoorten van IJsland. Dit bijzondere paard is niet alleen beroemd om zijn kracht, snelheid en uithoudingsvermogen, maar ook vanwege zijn unieke geschiedenis en karakter. Het IJslandse paard is een van de oudste en zuiverste paardenrassen ter wereld en wordt vaak geassocieerd met de IJslandse cultuur en natuur.
Het IJslandse paard stamt af van de Scandinavische paarden die meer dan 1.000 jaar geleden naar IJsland werden gebracht door de Noorse Vikingen. Deze paarden moesten zich aanpassen aan de harde omstandigheden op het eiland, wat resulteerde in een uitzonderlijk robuust ras. Om ervoor te zorgen dat het ras puur bleef, werd de import van andere paarden streng verboden, wat betekent dat het IJslandse paard tot op de dag van vandaag genetisch ongewijzigd is.
Het IJslandse paard is een relatief klein maar sterk paard, met een gemiddelde hoogte van 130 tot 140 centimeter. Ondanks zijn kleine formaat is het een uiterst krachtig dier, perfect aangepast aan het ruige IJslandse landschap. Noem het vooral geen pony als je in IJsland bent, want dat vindt de bevolking echt niet grappig 😉
Er zijn ongeveer 80.000 IJslandse paarden in IJsland en dat is ontzettend veel, aangezien het totale aantal inwoners van IJsland ongeveer 370.000 is. Je kunt het IJslandse paard hierdoor echt overal spotten in het land. Ze leven niet in het wild, maar hebben allemaal een eigenaar.
6. IJslandse schapen
Het IJslandse schaap is misschien geen “wildlife” in de traditionele zin, maar heeft toch een plekje gekregen op de Wildlife Top 10 van IJsland. Deze dieren zwerven in de zomermaanden wel vrij rond door de bergen en valleien van IJsland. Dit ras werd meer dan 1.000 jaar geleden door de Vikingen naar IJsland gebracht en is sindsdien perfect aangepast aan het ruige klimaat. Hun dikke, waterafstotende wol beschermt hen tegen de kou en wordt gebruikt voor de beroemde IJslandse wollen truien (lopapeysa).
De schapen zijn halfwild en worden in de herfst bijeen gedreven tijdens de Réttir, waarbij de schapen bij elkaar gedreven en gesorteerd worden. Tijdens een reis door IJsland (mei- oktober) is de kans groot dat je het IJslandse schaap tegenkomt, vaak zelfs midden op de weg! Dus let goed op als je zelf door IJsland rijdt.
7. Zeehonden
In de wateren rond IJsland leven twee soorten zeehonden: de gewone zeehond en de grijze zeehond. Deze nieuwsgierige en vaak luierende dieren zijn een geliefd onderdeel van de IJslandse natuur en een populaire attractie voor toeristen.
De gewone zeehond is de meest voorkomende soort in IJsland en wordt vaak gezien op zandbanken, rotsen en langs de kust. Ze hebben een gevlekt, lichtbruin tot grijs vachtpatroon en een herkenbare ronde kop met grote, donkere ogen. Gewone zeehonden zijn uitstekende zwemmers en brengen veel tijd door in het water op zoek naar vis, maar ze rusten vaak aan land om uit te rusten en op te warmen.
De grijze zeehond is iets zeldzamer in IJsland en is te herkennen aan zijn grotere formaat en langere, ‘hondachtige’ snuit. Ze hebben een meer gespikkelde vacht en worden vaak aangetroffen in rotsachtige gebieden langs de kust.
Je kunt zeehonden gemakkelijk spotten bij het Jökulsárlón gletsjermeer, het Ytri Tunga strand en op het Vatnsnes-schiereiland. Bij alle drie de plekken heb ik al regelmatig zeehonden gespot.
8. Knutten
Een wat minder leuke ‘wildlife’ is de knut. Dit zijn kleine, mugachtige insecten die vooral in de zomermaanden massaal voorkomen in vochtige gebieden, zoals rond het Mývatn-meer (dat niet voor niets “Muggenmeer” heet). Hoewel sommige soorten bijten, zijn de meeste niet-bijtend, maar wel behoorlijk irritant door hun aantallen. Hierdoor is een muggennet en/of insectenspray handig als je IJsland in de zomer bezoekt.
Ondanks hun reputatie spelen ze een belangrijke rol in het ecosysteem van IJsland: hun larven dienen als voedsel voor vissen en vogels, en ze dragen bij aan de bestuiving van planten. Vandaar dat deze dieren toch een plek op de Wildlife Top 10 van IJsland hebben.
9. Arctische sterns
De arctische stern is een kleine, sierlijke vogel die elke zomer in IJsland broedt. Met een jaarlijkse migratie van wel 70.000 kilometer – van het noordpoolgebied naar Antarctica en terug – leggen ze de meeste afstand af van alle dieren. Deze vogels nestelen in grote kolonies en beschermen hun nesten fel. Je herkent ze aan hun zwarte hoofd, wit lichaam en rode snavel. Ben voorzichtig als je ze tegenkomt, want ze kunnen je echt flink aanvallen als je in de buurt van hun nest komt.
10. Giervalken
Het laatste dier op de Wildlife Top 10 van IJsland is de giervalk. De giervalk is de grootste valkensoort en in Europa op slecht een paar plekken te vinden, waaronder op IJsland. Deze grote vogel, die ruim twee kilogram kan wegen en een spanwijdte van meer dan twee meter kan bereiken, jaagt in de kustgebieden van IJsland vooral op broedende zeevogels en in de binnenlanden meer op Alpensneeuwhoenders. De giervalk wordt op IJsland het meeste gespot in de IJslandse highlands, oostelijke fjorden, westelijke fjorden en de noordelijke bergen.
Dit was de Wildlife Top 10 van IJsland. Deze gastblog is geschreven door Chayenne van Vleugjeijsland.nl!
