De Panoramaroute
De Panoramaroute is een scenische route in het noordenoosten van Zuid-Afrika, gelegen in de provincie Mpumalanga. Na Kaapstad en het Kruger nationaal park is dit de meest toeristische plek van het land, en hieronder zal je lezen waarom! De Panoramaroute ligt op zo’n vier uur rijden van Johannesburg aan de rand van de Drakensbergen en wordt gekenmerkt door prachtige vergezichten, bosbouw, grotten, watervallen, natuurreservaten en een rijke geschiedenis.
De Panoramaroute is zo’n 140 kilometer lang (afhankelijk van hoe je vindt dat die loopt) en loopt tussen de Long Tom Pass en de Echo Caves. De Panoramaroute is gecentreerd rond de Blyde River Canyon, de op twee na grootste canyon ter wereld en langs deze route vind je tientallen trekpleisters, zowel natuurlijke als historisch/culturele plekken en adrenalineactiviteiten.
De Panoramaroute is een plek die je niet mag overslaan tijdens een rondreis door het oosten van Zuid-Afrika. De Panoramaroute is bijna een vakantiebestemming op zichzelf en wij raden dan ook aan om minimaal drie dagen uit te trekken om alle stops langs de route te bezoeken. Zelfs als je er drie dagen voor uittrekt, ben je drie dagen bijna non-stop op pad.
Hieronder vind je het meest uitgebreide overzicht van alle activiteiten langs de panoramaroute, maar ook waar je het beste kunt overnachten en wat de beste reistijd voor de Panoramaroute is.
Natuurlijke stops langs de Panoramaroute
Natuurlijk beginnen we met de natuurlijke stop langs de Panoramaroute, de andere stops zijn een leuke toevoeging, maar langs de Panoramaroute draait het allemaal om de wonderen van de natuur. De oude grotten, watervallen overal, en niet te vergeten de unieke vergezichten, om bijna elke hoek. We hebben alle noemenswaardige natuurlijke stops langs de Panoramaroute op een rijtje gezet, en gaan van het zuiden naar het noorden. We zouden het sowieso aanraden om (wanneer je de keuze hebt) de Panoramaroute van het zuiden naar het noorden af te leggen, zodat je eindigt met de grootste klapper, het uitzicht bij de Three Rondavels.
Sudwala Caves
De eerste stop natuurlijke stop langs de Panoramaroute is de Sudwala Caves, een complex van grotten net ten noorden van Nelspruit. Technisch gezien liggen de grotten net niet langs de Panoramaroute, maar deze grotten zijn zo erg de moeite waard dat de route wat ons betreft in Nelspruit begint. Gedacht wordt dat deze grotten de oudste grotten ter wereld zijn en gelukkig voor iedereen met claustrofobie is het gedeelte van de standaardtour heel ruim, je hoeft dus niet bang te zijn. Tijdens deze tour wandel je zo’n 600 meter door de grotten tot een diepte van 150 meter.
Mocht je een echte durfal zijn, dan kun je er ook voor kiezen om de tour van zes uur te doen. Tijdens deze tour kom je ook in de veel kleinere ruimtes van de grot, waar je geregeld moet tijgeren en door het water moet ploeteren. Niet iets voor mensen met angst voor kleine ruimtes dus.
Watervallen in en rond Sabie
Door vele wordt Sabie gezien als de start van de Panoramaroute, mocht je echter gelijk vanuit Sabie richting de Echo Caves gaan dan mis je de Long Tom Pass en een aantal heel interessante watervallen. In en rond Sabie vind je namelijk vier watervallen. Het meest zuidelijk vind je de Horse Shoe Falls, welke zoals de naam al doet vermoedde de vorm heeft van een hoefijzer. Deze waterval is niet heel makkelijk te bereiken, zonder 4×4 kom je er zeer waarschijnlijk niet. Vanaf de parking, waar je een kleine fee betaalt, wandel je door de prachtige Zuid-Afrikaanse natuur, voordat je bij de watervallen aankomt. Mocht je het niet kunnen laten, je kan hier een korte duik wagen.
Een stuk bekender, en makkelijker te bereiken zijn de Lone Creek Falls. De weg naar deze waterval toe is volledig geasfalteerd en daarom zelfs door tourbussen te bereiken. Vanaf de parkeerplaats loop je nog zo’n 200 meter door inheems bos voordat je bij de 68 meter hoge waterval aankomt. Een echte aanrader. De entree bedraagt 30 ZAR (2024) en er zijn toiletten en picknickplekken bij de waterval.
Een stuk minder bekend zijn de Bridal Veil Falls. De weg om er te komen is wat uitdagender dan die naar de Lone Creek Falls, maar te doen zonder 4×4. Je betaald 15 ZAR (2024) om de waterval te bezoeken. Vanaf de parkeerplaats is het nog best een uitdagende wandeling van 750m om bij de waterval te komen, maar dit zorgt ervoor dat het wel wat rustiger is dan bij veel andere watervallen langs de Panoramaroute.
De laatste van de vier watervallen bij sabie zijn de Sabie Falls. Deze zijn te vinden midden in het dorp Sabie, één van de twee grotere dorpen langs de Panoramaroute. De Sabie Falls zijn de hoogste van de vier met 73 meter en zijn vaak gratis te bezoeken. Alleen op zeer drukke momenten kan het zijn dat een kleine fee betaald moet worden.
Mac Mac Falls en Mac Mac Pools
Wanneer je de R532 (de Panoramaroute) verder naar het noorden volgt, richting Graskop, zijn de volgende stops de Mac Mac Pools en de Mac Mac Falls. De Mac Mac pools zijn een aantal natuurlijke zwembaden met picknickplaatsen. Ideaal om de lunch door te brengen, op weg richting de volgende stops langs de Panoramaroute. De toegangsprijs is 30 ZAR (2024) en er zijn zelfs braaifaciliteiten aanwezig. Mocht je wat sportief bezig willen zijn, het is hier mogelijk om een wandeling van drie kilometer te maken.
Verder richting Graskop kom je de Mac Mac Falls tegen. Er is een grote parkeerplaats met een aantal souvernirswinkeltjes en de toegang bedraagt slechts 15 ZAR (2024). Een steile afdaling brengt je op het uitkijkplatform. Vanaf hier heb je geweldig zicht op de 65 meter hoge waterval. Leuk feit, oorspronkelijk bestond de waterval uit slechts één straal, maar goudzoekers hebben een deel van de wand met dynamiet weggeknald, waardoor de waterval nu uit twee stralen bestaat.
Forest Falls
De Forest Falls zijn wat eigenaardig te opzichte van de andere watervallen langs de Panoramaroute. Ten eerste omdat het niet mogelijk is om naar de watervallen te rijden. Je zult een wandeling (circulair) van zo’n zeven kilometer af moeten leggen om de waterval te kunnen zien. Tijdens deze wandeling loop je vooral door aangelegde dennenbossen. Eenmaal bij de waterval aangekomen zie je nog iets opmerkelijk, de Forest Falls zijn namelijk breder dan dat ze hoog zijn. Iets wat de Forest Falls uniek maken ten opzichte van de andere watervallen in de regio. Toegang bedraagt 20 ZAR (2024) en deze betaal je aan de gids bij de picknickplaats.
Pinnacle Rock
Inmiddels zijjn we ten noorden van Graskop en de eerste stop die je dan tegenkomt is de Pinnacle Rock. Om bij de Pinnacle Rock te komen neem je de afslag naar de R534, welke een uiteindelijk weer uitkomt op de R532. Het hoogtepunt van deze stop is uiteraard de Pinnacle Rock, een uitzonderlijke rostformatie. Het is een reusachtige toren van rots die zo’n 30 meter boven het onderliggende bos uitkomt. Daarnaast heb je vanaf deze plek een mooi uitzicht over het veel lager gelegen inheemse bos en als je de paden volledig naar rechts volgt, zie je ook nog een kleinere waterval. Toegang kost 20 ZAR (2024).
God's Window en Wonder View
God’s Window (en Wonder View) is wat ons betreft één van de mooiste stops langs de Panoramaroute. Je zult ook gelijk merken dat het hier een stuk drukker is dan bij al de eerder genoemde stops. Bij God’s Window sta je echt aan de rand van de Drakensbergen en je kijkt uit over het Zuid-Afrikaans Lowveld. Doordat het Lowveld zo’n 900 meter lager ligt, kan je bijna oneindig ver kijken.
Als je vanaf de parkeerplaats een stukje loopt, heb je al een geweldig uitzicht, maar je bent er nog niet. Er volgt nog een heuse beklimming, dwars door het woud. En wanneer je helemaal boven bent, wordt je dus beloond met een geweldig uitzicht. Het uitzicht bij Wonder View is misschien nog wel mooier, maar je mist de wandeling. Wonder View ligt namelijk gewoon langs de weg. Voor God’s window betaal je 20 ZAR (2024) en Wonder View is gratis.
Lisbon Falls en Berlin Falls
Net ten noorden van God’s Window liggen twee kortere stops, de Lisbon Falls en de Berlin Falls. De eerste die je tegenkomt zijn de Lisbon Falls. Mocht je de R534 afrijden (de meest logische keuze), dan zul eerst weer een klein stukje richting Graskop moeten op de R532, anders mis je de weg naar deze waterval.
De Lisbon Falls zijn misschien wel de spectaculairste watervallen in de regio, met een hoogte van 92 meter zijn het in ieder geval de hoogste. Niet ver van de Lisbon Falls vind je de Berlin Falls. Deze zijn een stuk minder indrukwekkend, maar als je toch in de buurt bent kan je net zo goed even gaan kijken. Bij allebei de watervallen moet je 15 ZAR betalen (2024) en bij beide geldt dat het uitzichtpunt op enkele minuten lopen ligt.
Bourke's Luck Potholes
Zo’n 35 kilometer ten noorden van Graskop vind je Bourke’s Luck Potholes, het begin van de Blyde River Canyon. Hier komen de Blyderivier en de Treurrivier samen en deze samenkomst heeft in miljoenen jaren een kustwerk uit de rosten gesleten. Zo zijn vele natuurlijke “wensputten” ontstaan. De plek is voornoemd naar de goudzoeker Tom Bourke, die hier helaas nooit goud gevonden heeft. Om de potholes te kunnen zien, maak je een wandeling van een kleine kilometer.
Verder is er ook nog een nature trail en een museum te vinden. De toegangsprijs ligt een stuk hoger dan voor de eerder genoemde natuurlijke stops langs de Panoramaroute, maar je bent hier dan ook veel langer zoet. De Bourke’s Luck Potholes is één van de drukst bezochte plekken langs de Panoramaroute dus houdt rekening met veel andere toeristen.
Lowveld View
Lowveld View is één van de punten met het mooiste uitzicht langs de Panoramaroute. Het punt ligt niet ver van het veel bekendere punt “The three rondavels” en wordt daarom niet veel bezocht. Deze stop is dus veel rustiger en nog een mooie bijkomstigheid, helemaal gratis. Even stoppen is dus absoluut de moeite waard. De stop ligt langs de R532 en vanaf de parkeerplaatst loop je zo naar de uitzichtpunten toe. Het is een korte stop, waar je waarschijnlijk niet langer dan 30 minuten zult zijn.
The Three Rondavels
Wanneer je nog iets verder naar het noorden rijdt, neem je de afslag van de R532 en na een weg van een kleine drie kilometer kom je aan bij wat, voor de meeste mensen, het hoogtepunt is van de Panoramaroute: The Three Rondavels. Het punt biedt eigenlijk uitzicht op twee magische vergezichten. De eerste wandeling brengt je naar het uitzichtpunt waar je de Three Rondavels kunt bewonderen. Een rondavel is een typisch Afrikaanse hut in een cylindrische vorm, en de Three Rondavels zijn drie enorme rotsen die veel weg hebben van deze vorm.
Loopt je nog wat verder langs de rand dan kom je bij het uitzicht op een typische Horse Shoe Bend in de canyon. Het meest iconische en meest gefotografeerde punt van de Panoramaroute. De canyon is maarliefst 700 meter diep! De entree bedraagt 35 ZAR (2024). Reken zeker één uur voor dit voortreffelijke punt.
Wil je dit punt zo mooi mogelijk fotograferen? Let dan vooral op de stand van de zon. Er zijn voldoende apps die je per dag kunnen vertellen welk tijdstip het beste is om deze plek te fotograferen (dit geldt uiteraard voor alle plekken langs de Panoramaroute!).
Forever Resorts View Points
Ben je op zoek naar wat minder bezochte stops langs de Panoramaroute met een geweldig uitzicht, bezoek dan de View Points van het Forever Resorts Blyde Canyon. Op het terrein van het resort liggen vijf wandelroutes, die leiden naar prachtige uitzichten van de Canyon en een aantal watervallen. Wanneer je hier niet verblijft, betaal je 200 ZAR (2024) per persoon om hier te kunnen wandelen. Wanneer je bij het resort verblijft, zijn deze wandelingen uiteraard gratis! Het Resort is sowieso een zeer goede uitvalsbasis voor het noordelijke gedeelte van de Panoramaroute en niet onbelangrijk, tegen scherpe prijzen!
Echo Caves
En dan zijn we alweer aangekomen bij de meest noordelijke natuurlijke stop langs de Panoramaroute, de Echo Caves. Zo begint en eindigt de route dus met grottern. De Echo Caves zijn kalksteen grotten niet ver van Ohrigstad. Doordat het kalksteengrotten zijn, vind je hier stalagmieten, en druipsteen stalagtieten. Een standaardtour duurt zo’n 45 minuten, waarbij je ongeveer twee kilometer in de grotten aflegt en van de ene naar de andere “kamer” gaat.
Ben jij een echte avonturier, dan is het ook mogelijk om nog dieper de grotten in te gaan. Genoeg te ontdekken, want niemand weet waar het eind van de grotten is. Bij de grotten vind je ook een restaurant, accommodatie en een souvernirshop. De entreeprijs is 85 ZAR (2024).
Culture en historische stops langs de Panoramaroute
De Panoramaroute heeft een belangrijke plek in de geschiedenis van Zuid-Afrika, vele verschillende stammen zijn in de geschiedenis voorbij gekomen en er is dus veel te ontdekken over deze geschiedenis. Te beginnen bij het Lydenburg Museum, niet ver waarvandaan de beroemde Lydenburg Heads gevonden zijn. Replica’s van deze unieke aardenwerken worden hier tentoongesteld. Het museum draait voornamelijk om de geschiedenis van het Pedi-volk. Het museum stond eerst in het centrum van Lydenburg, maar is jaren geleden naar het Gustav Klingbiel Nature Reserve verplaatst. Een ideale plek dus waar cultuur en natuur elkaar ontmoeten.
Niet ver van Hazyview vind je het Shangana Cultural Village, een nagebouwd traditioneel Shangaan dorp, waar je kunt ervaren hoe de Shangaan mensen leefden. Je ontmoet de medicijnman, ziet de traditionele dansen en huizen. Toegang tot het dorp is gratis, maar mocht je een tour willen, inclusief eten, dan moet je uiteraard wel betalen.
Forest Industry Museum
Zoals je waarschijnlijk al vermoedt, draait in het Forest Industry Museum alles om bosbouw. Het museum ligt in Sabie, het epicentrum van de bosbouw in Zuid-Afrika. Want wat bijna niemand verwacht is dat Zuid-Afrika een zeer grote producent van hout is. Dit museum neemt je meer door de geschiedenis van de bosbouw in het land, ooit bedoeld voor de mijnbouw. Het is een korte stop, maar vooral heel erg leuk en interessant omdat het iets heel anders is dan je gewend bent van Zuid-Afrika.
Pilgrim's Rest
Pilgrim’s Rest is een dorp niet ver van Graskop. Het dorp staat vol met historische gebouwen uit de tijd van de Transvaal Goudkoorts. In 1873 werd ontdekt dat er goud te vinden was in de buurt van Pilgrim’s Rest, in de periode die volgde werd dit dorp in no-time uit de grond gestampt werd. Het was een tijd van overvloed, dankzij de het vele goud dat gevonden werd. Wanneer je in het dorp aankomt waan je jezelf in een openluchtmuseum.
Nadat de goudwinning in 1972 stopte, dreigde Pilgrim’s Rest een spookstadje te worden, maar dankzij toerisme behield het zijn oude allure. Toegang tot het dorp is uiteraard gratis, maar voor een kleine bijdrage mag je ook alle kleine musea in het dorp bezoeken. Sla tijdens je bezoek de Joubert’s bridge, één van de oudste bruggen in de omgeving niet over!
Leuke activiteiten langs de Panoramaroute
Naast de natuurljike en culture stops langs de Panoramaroute zijn er ook nog een hele boel andere activiteiten langs de route te ondernemen. Hoe wel de meeste wel gebruik maken van de natuurpracht langs de route, vonden wij toch dat ze in een andere categorie passen. Wil jij jouw verblijf aan de Panoramaroute echt tot een succes maken, bezoek dan ook de volgende plekken/onderneem de volgende activiteiten.
Misty Mountain
Misty Mountain is een Country Lodge gelegen aan de Long Tom Pass, in het zuiden van de Panoramarout. Hoe wel je hier prima komt overnachten, is dat niet de hoofdreden om Misty mountain te bezoeken. Dit zijn namelijk de activiteiten die je op het terrein van Misty Mountain kunt doen.
De bekendste is de Long Tom Pass Toboggan, een soort roddelbaan van 1,7 kilometer lang, dit is de langste roddelbaan van Afrika en echt een geweldige activiteit. In een hoog tempo raas je schuddend en wel de berg af. Andere activiteiten zijn een Scootours tour waarbij je met een uit de kluiten gewassen step de berg of gaat, quadbiken en wandelen. Mocht dat nog niet voldoende zijn, dan is er ook nog een infinity-pool met waanzinnig uitzicht en een restaurant met heerlijk eten.
Twijfel niet langer en boek hier jouw verblijf bij Misty Mountain!
Graskop Gorge Lift
Een van de leukste plekken om te bezoeken langs de Panoramaroute, is de Graskop Gorge Lift. De Graskop Gorge Lift is een activiteitencentrum waar van alles te beleven is. Zoals de naam al doet vermoeden ligt het in een gorge, en zowel bovenaan de gorge als erin zijn activiteiten. Te beginnen met twee restaurants, boven aan de gorge. Dan is er nog de lift, die je de gorge in brengt. Hier is een heus inheems regenwoud te vinden, waar een prachtige wandeling gemaakt kan worden.
Voor de echte durfals zijn er nog twee geweldige opties. De eerste is een zipline over de gorge. Nog veel gaver is de tweede optie, bungeejumpen in de gorge. Na de sprong van je leven eindig je in de gorge, waar je gelijk een wandeling door het regenwoud kunt maken.
Houdt er rekening mee dat het in het weekend behoorlijk druk kan worden!
Blyderivier boottocht
Als je de Blyde River Canyon van boven al indrukwekkend vond, wacht dan maar tot je hem van onderaf zit. Het is namelijk mogelijk om een boottocht van zo’n 90 minuten door de canyon te maken. Je ziet de canyon dan op een totaal andere manier en kunt daarbij gelijk genieten van de wilde dieren die er leven. Daarnaast vaar je langs de op één na grootste Tufa waterval ter wereld, die ook nog eens in de vorm van een schedel is. Mocht je tijd hebben, dan is dit een echte aanrader. Minimaal elke twee uur vertrekt er een boot, dus het past altijd wel in jouw reisschema.
Ga Hiken
Het zou je vast niet verbazen als je hoort dat de Panoramaroute een geweldige plek is om te hiken en wandelen. Het uitdagende landschap, de geweldige uitzichten en vele watervallen maken het dé plek om te voet op pad te gaan. Vooral het Blyde River Canyon Nature Reserve zit vol met geweldige wandelpaden en hikingtrails. Eén van de populairste is de Hippo Trail, één wandeling van zo’n 14 kilometer langs de Blyde River. Tijdens deze wandeling krijg je de Three Rondavels van een hele andere kant te zien. 14 Kilometer is een behoorlijke kluif, maar gelukkig zijn er ook heel veel korte trails van een aantal kilometer!
Overnachten langs de Panoramaroute
De Panoramaroute is één van de meest toeristische plekken in Zuid-Afrika, en dus is er meer dan voldoende aanbod aan accommodaties. Van campsites, tot simpele B&B’s tot zeer luxe lodges, je vindt het er allemaal. Naast de eerder genoemde lodges, zijn er wat ons betreft twee plekken waar je langs de Panoramaroute kunt overnachten. Dat zijn Graskop en Sabie.
Graskop is het grootste dorp langs de Panoramaroute en ligt ongeveer in het midden. Dit maakt dat dit de ideale uitvalsbasis is om de Panoramaroute te ontdekken. Verder is Graskop uitgerust met een aantal leuke restaurants, een supermarkt en de “Jock of the Bushveld Trail”. Prima overnachtingsplekken zijn hier al te vinden vanaf zo’n €35 per nachts.
Mocht je liever op een wat minder toeristische plek overnachten, dan biedt Sabie uitkomst. Dit dorp ligt in het zuiden van de Panoramaroute en wordt door veel minder toeristen bezocht. Sabie is net als Graskop van alle gemakken voorzien en zal dus niet teleurstellen.
Beste reistijd voor de Panoramaroute
De Panoramaroute is een bestemming die, net als Zuid-Afrika, het hele jaar door goed te bezoeken. Wel is er in dit deel van Afrika sprake van een regentijd en droge periode. De regentijd duurt over het algemeen van halverwege oktober tot en met maart. Tijdens deze periode kan het regelmatig regenen, maar er zullen ook meer dan voldoende zonnige dagen zijn.
De temperatuur ligt tijdens deze maanden het hoogste, wat vooral in de vroege ochtend en de avond fijn is. Groot voordeel van het bezoeken van de Panoramaroute tijdens de regentijd is dat de watervallen allemaal een stuk spectaculairder zijn dan tijdens de droge periode. Houdt er wel rekening mee dat het rond de kerstdagen heel druk kan zijn in Zuid-Afrika.
Tijdens de droge periode valt er voor een zeer lange tijd weinig tot geen regen, ideaal wanneer je mooie hikes wilt gaan maken en goed voor de safari in het nabij gelegen Kruger Nationaal Park. Tijdens de Zuid-Afrikaanse wintermaanden kan het zeker ’s nachts behoorlijk afkoelen, neem wanneer je in de maanden juni-augustus reist dus voldoende warme kleren mee!
