De Eland: de koning van het Woud
De Eland (Alces alces) is een zoogdier uit de familie van de hertachtige, die leeft in het noorden van Europa, Noord-Amerika en Rusland. De eland is het grootste lid van de familie van de herten en staat vooral bekend om zijn gigantische gewei. Elanden leven voornamelijk in bosrijke gebieden, met toegang tot water of moerassen. De eland is een dier dat erg tot de verbeelding spreekt en veel mensen willen het dier in het wild tegen komen. Dat wilde wij ook en dat is geluk. Om jullie te helpen bij jullie zoektocht naar die prachtige dier, hebben wij dit artikel geschreven waarin we vragen zoals hoe ziet de eland eruit en waar leeft de eland beantwoord worden!
Hoe ziet de eland eruit?
Zoals eerder aangeven is de eland het grootste hert ter wereld. De schofthoogte van een eland ligt tussen de 1.4 en 2.1 meter en daarmee zijn binnen hun leefgebied alleen de Amerikaanse en Europese bizons groter. Stieren wegen tussen de 380 en 700 kilogram terwijl koeien met een maximaal gewicht van 490 kilogram een stuk kleiner zijn. De vacht van een eland is bruin en bestaat uit twee lagen, om het dier tegen de winterse kou te beschermen. Opvallend aan de eland is de lange neus, met grote neusgaten die het dier volledig af kan sluiten. Wel zo handig tijdens het eten van waterplanten.
Nog veel opvallender is het gigantisch gewei dat de stieren dragen. Dit gewei, waarvan de zwaarste ooit 36 (!) kilogram woog, groeit elk jaar in 3-5 maanden aan om voor de winter begint weer af te vallen. De vorm van het gewei is typisch voor de eland en niet terug te vinden bij andere herten. De eland heeft een zeer kleine staart, die maximaal acht centimeter lang wordt.
Hoe leeft de eland?
De eland is, in tegenstelling tot andere herten, een solitair levend dier. De sterkste band tussen twee dieren vind je tussen moeder en kalf. Al houdt deze band niet heel lang aan, want nog voordat het kalf één jaar oud is wordt deze door zijn/haar moeder verjaagd. Wanneer je meerdere elanden bij elkaar ziet en het niet om moeder en kalf gaat, dan is het of een plek met goed eten, of het is paartijd.
De paartijd loopt van september tot en met oktober en dat is het moment waarop mannetjes de strijd met elkaar aangaan en er uiteraard gepaard wordt. Zo’n acht maanden na de paartijd worden de jongen geboren, meestal een eenling, maar tweelingdrachten komen ook voor. Tweelingdracht is afhankelijk van het voedselaanbod. In gebieden waar veel eten voor de elanden beschikbaar is, kan tot 40% van de drachten een tweelingdracht zijn!
Elanden zijn net als alle andere herten herbivoren en leven dus volledig van plantaardig materiaal. Ze eten voornamelijk bladeren, twijgen en waterplanten. Een eland heeft gemiddeld 23.000 calorieën per dag nodig en moet daarvoor meer dan 30 kilogram eten per dag!
5 grappige feiten over de eland
- In Brits Engels wordt de eland “elk” genoemd, terwijl het dier in Amerikaans Engels “Moose” genoemd wordt. In het Amerikaans Engels is een elk dan weer een wapiti, de grote neef van het edelhert.
- De eland heeft een aantal vijanden in de natuur, waarvan wolven en bruine beren de belangrijkste zijn. Ook zwarte beren en poema’s jagen op elanden, maar dan alleen op de kalveren. Er is echter ook één zeezoogdier wat in zeldzame gevallen op elanden jaagt, de orka. Wanneer de elanden in het noordwesten van Noord-Amerika eilandhoppen, kunnen ze dus maar beter uitkijken voor deze moordlustige zeezoogdieren.
- Testosteron is zeer belangrijk voor de groei, maar ook voor het afwerpen van het gewei. Mocht een eland door medische reden geen testosteron meer aanmaken, dan zal het gewei eerst afvallen. Twee weken later groeit er een nieuwe gewei, dat zal blijven groeien. Het gewei brokkelt door tekort aan bloed steeds af, op deze manier ontstaan er “devil’s antlers”.
- Het eten van waterplanten is cruciaal voor de eland. In de planten die de eland op het land vindt, zit zeer weinig natrium. Te weinig voor de eland om te kunnen overleven. Gelukkig zit er in waterplanten wel voldoende natrium en kunnen ze hun dieet zo aanvullen. Wanneer er in de winter gestrooid wordt, zie je ook vaak dat de elanden aan het wegdek likken. Dit komt omdat er veel natrium in het strooizout zit.
- Elanden en mensen is niet altijd een gelukkige combinatie. Het is zelfs zo dat elanden, op nijlpaarden na, de meeste verwondingen bij mensen veroorzaken ter wereld. Gelukkig vallen de verwonding vaak mee. Maar het feit dat de dieren zo groot zijn, met best veel zijn er een veel mensen in hun leefgebied te vinden zijn zorgt er dus voor dat het nog wel eens mis gaat.
Waar leeft de eland?
Een belangrijke vraag natuurlijk wanneer je de eland wilt vinden is waar deze leeft. De eland leeft in grote delen van het noordelijke halfrond in de naaldbossen in het noorden. Het dier leeft dus op de continenten Azië, Europa en Noord-Amerika. De wereldwijde populatie van de eland stijgt, en mede daardoor heeft het dier de status niet bedreigd gekregen van het IUCN.
De eland in Europa
In Europa komen elanden voornamelijk voor in Scandinavië, Rusland, de Baltische staten en Polen. Tegenwoordig zijn ook kleinere populaties te vinden in Tsjechië, Roemenië, Kroatië en Duitsland. Het leefgebied en populatiegrootte van de elanden is sinds een aantal jaar flink aan het groeien. Echter heb je nog steeds de beste kans om elanden in het wild te zien in de Zweden, Noorwegen, Finland en in de Baltische staten.
De meeste Europese elanden leven in Zweden waar er tussen de 300.000 en 400.000 in het wild rondlopen. Je kunt deze dieren eigenlijk in heel het land vinden, maar de meeste kans maak je in de bossen in het midden van Zweden. Gevolgd door Noorwegen en Finland met beide iets meer dan 100.000 dieren. In Estland en Letland samen leven rond de 40.000 elanden, wat een behoorlijk aantal is ten opzichte van de grootte van de landen.
Hoewel deze dieren behoorlijk verspreid over deze landen te vinden zijn, zijn ze niet altijd even makkelijk te spotten. Gelukkig zijn er veel organisaties welke elandensafari’s aanbieden. Deze safari’s garanderen bijna altijd een ontmoeting met deze prachtige dieren. Natuurlijk is er ook een altijd kans om ze te spotten als u zelf gaat zoeken. Houdt hierbij goed om in je achterhoofd dat deze dieren vooral in de schemer actief zijn.
Tijdens de schemer is het handig om een open plek in het bos te zoeken. De kans om ze te spotten vanuit de auto is groter. Het is dan vooral slim om tijdens de schemer langs akkers aan de rand van het bos te rijden. Ook is het handig om contact te zoeken met lokale mensen, welke vaak goed aan kunnen wijzen waar de elanden vaak te vinden zijn. Zo hebben wij zelf in centraal Zweden op slechts 30 minuten rijden van Stockholm bijna 20 elanden in één week gezien, mede door tips van de lokale bevolking. Deze ontmoetingen zijn makkelijk magisch te noemen.
Wist je dat je ook dichterbij huis op zoek kunt naar de eland? In Natuurpark Lelystad leven er namelijk ook een paar in een omheind, maar zeer groot verblijf.
De eland buiten Europa
Naast Europa zijn elanden ook buiten Europa (in sommige landen) in grote getalen aanwezig. Zo leven er in Rusland rond de 600.000 dieren en in Noord-Amerika spant Canada de kroon met tussen de 500.000 tot 1.000.000 wilde elanden. Deze leven in bijna heel Canada en zijn vooral goed te vinden in Newfoundland. Bezoek de natuur in Canada lang genoeg en je kunt ze zeker niet missen!
Ook in het noorden van de Verenigde Staten zijn er veel elanden te vinden, hier wordt de populatie op zo’n 300.000 dieren geschat. Nationale parken in de VS waar je elanden kunt vinden zijn onder andere Yellowstone, Grand Teton, Glacier, Isle Royale en Rocky Mountain. Helaas gaat het niet overal goed met de eland en staan de populaties in China, Mongolië en Kazachstan onder grote druk.
