De grote koedoe
De grote koedoe (Tragelaphus strepsiceros) is een antilope uit de familie van de holhoornige. Het dier is sterk verwant aan de kleine koedoe. Het is een antilope die best vaak gezien wordt tijdens een safari in Afrika. Maar waar ook te vaak overheen gekeken wordt. Om jullie kennis te laten maken met dit prachtige dier, lees je hieronder van alles over de grote koedoe, waaronder waar je hem tegen kunt komen!
Hoe ziet de grote koedoe eruit?
De grote koedoe is een van de grootste antilopen van Afrika. En alleen al door zijn grootte een imposante verschijning. Het dier kan maximaal 315 kilogram zwaar worden en heeft dan een schofthoogte van 160 centimeter. Het gaat in dit geval wel om de stieren, de vrouwtjes zijn namelijk een stuk kleiner. Alhoewel de vrouwtjes met een maximaal gewicht van 215 kilogram nog steeds niet de kleinste zijn.
Grote koedoes hebben een opvallend uiterlijk, vooral door de enorme ronde oren en de spiraalvormige hoorns (die alleen de mannetjes hebben). De gedraaide hoorns draaien wanneer ze volgroeit zijn 2,5 keer rond en hebben een maximale lengte van zo’n 180 centimeter. Enorme dingen dus. Het duurt zo’n 6 jaar voordat de hoorns van een koedoe volgroeid zijn. De vacht van deze wat log uitziende antilopen kan variëren van blauwgrijs tot roodbruin. Over de flank van het dier lopen 4-12 verticale witte strepen. Daarnaast hebben ze vaak een opvallende witte streep tussen hun ogen.
Hoe leeft de grote koedoe?
De grote koedoe is net als heel veel andere antilopen een groepsdier. Vrouwelijke dieren leven vaak in kleine groepen van maximaal 10 dieren, die bestaat uit de vrouwtjes en hun kalveren. Heel honkvast zijn ze niet, want wisselen van kudde is iets wat vaak gebeurd. Mannetjes leven vanaf het moment dat ze geslachtstrijp zijn eigenlijk altijd alleen of in zogenaamde “bachelor herds”. Wanneer andere mannetjes op hun territorium komen, worden deze weggejaagd. Vechten doen koedoes niet vaak, meestal is het uiterlijk vertoon voldoende.
Met name in de droge periode zie je dat de groepen groter worden, omdat er dan minder plekken zijn met voldoende eten en water. Hoewel de grote koedoe meerdere dagen zonder water kan, is water weldegelijk heel belangrijk voor het dier, en deze vind je dus alleen op plekken waar water voorradig is. Qua dieet eten de dieren uiteraard plantaardig, en dan vooral bladeren, boomschoten en de antilope is gek op fruit. In de regentijd, wanneer er voldoende gras is, zullen ze het ook niet nalaten om gras te eten.
Ondanks de grootte van het dier, heeft de grote antilope een behoorlijk aantal natuurlijk vijanden. Leeuwen, gevlekte hyena’s en Afrikaanse wilde honden jagen veel op de koedoe. Daarnaast zijn de zwakkere en jongere exemplaren een prooi voor jachtluipaarden en luipaarden. Ook een nijlkrokodil zal de kans niet voorbij laten gaan om op een grote koedoe te jagen.
Mede hierdoor worden deze dieren in het wild niet ouder dan tien jaar, terwijl ze in gevangenschap ruim 20 jaar oud kunnen worden. Gelukkig hebben grote koedoes uitstekend zicht en gehoor, waardoor ze roofdieren vaak op tijd aan zien komen. Als waarschuwingen maken ze dan een blaffend geluid. De grote koedoe is helaas langzamer dan zijn roofdieren en heeft dus een goede voorsprong nodig om te ontkomen.
De paartijd speelt zich af aan het eind van het regenseizoen. Na een draagtijd van zo’n 8 maanden worden de jongen dan weer geboren wanneer de volgende regentijd is aangebroken. Het gaat bijna altijd om een eenlingdracht, maar tweelingen komen voor. Nadat het jong geboren is, blijft deze voor zo’n 4-5 weken verborgen liggen. De moeder komt alleen langs voor de nodige melk. Na deze periode zal het jong steeds vaker in de kudde te zien zijn. Na een maand of zes is het jong zo goed als zelfstandig.
Waar leeft de grote koedoe?
De grote koedoe leeft in grote delen van Zuidelijk Afrika en in mindere mate in Oost-Afrika. In totaal leven er nog zo’n 300.000-350.000 grote koedoes in het wild, verdeeld over 16 landen. In vijf landen is de aanwezigheid van de grote koedoe niet zeker. De antilope is op zeker wel te vinden in Angola, Botswana, de Centraal Afrikaanse Republiek, de Democratische Republiek Congo, Eritrea, Eswatini, Ethiopië, Kenia, Malawi, Mozambique, Namibië, Tanzania, Tsjaad, Zambia, Zimbabwe, Zuid-Afrika.
Doordat het dier nog in relatief grote aantallen voorkomt en veel te vinden is in beschermde natuurgebieden heeft het de classificatie “minst zorgwekkend” gekregen van het IUCN. Hoe goed het gaat met de grote koedoe is zeer afhankelijk van welk gedeelte van het leefgebied. In het noorden daalt de populatie namelijk nog steeds, terwijl deze in het zuiden stabiel is.
Beste plekken om de grote koedoe te vinden?
De grote koedoe is voornamelijk te vinden in gebieden met bomen en struiken en gebieden waar water te vinden is. Zoals eerder aangegeven is de grote koedoe vooral goed te vinden in het zuiden van het verspreidingsgebied. De beste plekken om de antilope te vinden zijn dus vooral de nationale parken in Zuidelijk Afrika, zoals Kruger en Addo nationaal park in Zuid-Afrika, Chobe nationaal park in Botswana, Etosha nationaal park in Namibië, South Luangwa nationaal park in Zambia en Liwonde nationaal park in Malawi. Ook in Ruaha nationaal park in Tanzania is de kans groot de je het dier tegenkomt.
In al deze gebieden gaat het om de zuidelijke grote koedoe, één van de drie ondersoorten. Mocht je op zoek zijn naar de andere ondersoorten, dan zul je af moeten reizen naar Zakouma nationaal park in Tsjaad voor de cottoni grote koedoe en naar de beschermde gebieden in Centraal Kenia voor de noordelijke grote koedoe.
Wil jij extra goed voorbereid op reis naar Afrika om
de grote koedoe te spotten? Lees dan hier alle weetjes over Afrika!
