Het wild zwijn
Het wild zwijn (Sus scrofa) is een zoogdier uit de familie van de varkens. Het is de wilde variant van het tamme varken. Het dier komt op veel plekken in grote getallen voor en kan zich heel goed aanpassen aan verschillende leefgebieden. Hierdoor heeft het IUCN het wild zwijn geclassificeerd als veilig. Dit grote zoogdier is een van de weinige grote wilde dieren in Nederland en is daardoor onderdeel van de Nederlandse “Big 5”.
Om het wild zwijn te spotten is het handig om te weten hoe het dier eruit ziet, hoe het dier leeft en waar het wild zwijn in Nederland (en de rest van de wereld) leeft. Wij zochten het voor jullie uit en hebben deze informatie op een rijtje gezet.
Hoe zie het wild zwijn eruit?
Het wild zwijn is een fors dier met relatief korte poten. Het wild zwijn heeft een bruine tot donkergrijze vacht met dikke stugge haren. Het dier heeft een lange snuit met aan het eind een wroetschijf, welke gebruikt wordt om in de aarde te wroeten.
Hoe groot een wild zwijn wordt hangt heel erg af van het leefgebied van het wilde zwijn. Het gemiddelde zwijn in Europa weegt tussen de 60 en 100 kilogram en is tussen de 70 en 80 centimeter hoog. Wilde zwijnen in het Mediterrane gebied worden doorgaans kleiner. Volwassen wilde zwijnen weg hier doorgaans tussen de 40 en 50 kilogram. Uitschieters aan de grote kant zijn de wilde zwijnen in het Noordoosten van hun leefgebied. In deze Russische bossen kan het wilde zwijn meer dan 300 kilogram wegen.
Er zijn een aantal verschillende tussen de beren en zeugen. De beren zijn over het algemeen 5-10% groter en wegen 20-30% meer. Daarnaast zijn de slachttanden bij de beer veel groter dan bij de zeug. Mannelijke dieren hebben vaak lange maanharen die ze op kunnen zetten om nog groter te lijken.
Het leeft een wild zwijn?
Vrouwelijke wilde zwijnen leven in groepen, terwijl mannelijke wilde zwijnen solitair leven. Zeugen leven in groepen van een paar volwassen dieren, met hun jongen. Deze groep wordt geleidt door de oudste zeug. Beren vormen nadat ze de groep verlaten hebben nog wel eens tijdelijk een groep met andere jonge beren, maar na hun eerste paartijd gaan ze alleen verder.
De paartijd begint in de herfst en duurt vaak tot en met januari. De beren ontwikkelen voor deze periode een extra laag vet, zodat hun organen beter beschermd zijn tijdens de gevechten. Dit soort gevechten kunnen er namelijk behoorlijk heftig aan toe gaan.
In de maanden maart-mei worden de jongen geboren. De kleine frislingen, zoals deze beginnen genoemd worden, hebben dan nog een hele andere (gestreepte) vacht. Deze verliezen ze nadat ze een maand of drie oud zijn. Vaak worden er tussen de 6-10 biggen geboren afhankelijk van het voedselaanbod en de leeftijd van de zeug. De jonge biggen zogen 2-3 maanden bij hun moeder, maar eten vanaf drie weken leeftijd ook al ander voedsel. Mocht de zeug komen te overlijden terwijl ze de biggen nog zoogt, dan worden deze vaak geadopteerd door een andere zeug.
Het wild zwijn is omnivoor en eet dus zowel vlees als plantaardig voedsel. Ze eten vooral veel dingen die ze tijdens het wroeten tegenkomen, zoals grassen en wortels. Ze zijn ook gek op gewassen, dus zijn ze vaak in de buurt van akkers te vinden. Daarnaast eten ze gewonde vogels, hagedissen, amfibieën en aas. Ze gaan vooral tijdens de schemer op zoek naar voedsel en zijn dan het makkelijkst te spotten. Als de jongen net geboren zijn, zijn de zeugen veel actiever en dus ook vaak overdag te spotten.
Het wild zwijn in Nederland
Het wild zwijn leeft in Nederland officieel slechts op twee plekken. De eerste is op de Veluwe en de tweede is nationaal park de Meinweg, in Limburg. Het wild zwijn in Nederland heeft namelijk te maken met de nulstandswet, dit houdt in dat wilde zwijnen, damherten en edelherten alleen op de aangewezen plekken mogen leven en daarbuiten afgeschoten worden. Doordat het heel goed gaat met het wilde zwijn in Europa, is de aanvoer van het wild zwijn in Nederland zo groot, dat het dier inmiddels ook op andere plaatsen voorkomt. Zo vind je zo ook in nationaal park de Groote Peel, in Zuid-Limburg, het oosten van Noord-Brabant, in Drenthe en op de Utrechtse heuvelrug.
De beste kans om het wild zwijn in Nederland te spotten heb je op de Veluwe. Hier leefden in het afgelopen najaar bijna 10.000 wilde zwijnen. Dit komt voornamelijk doordat de omstandigheden de afgelopen jaren zeer gunstig voor de wilde zwijnen zijn geweest. Het streefaantal op de Veluwe ligt op 1.350 volwassen dieren, wat als alle biggen geboren zijn alweer snel op 5.000 dieren uitkomt. Wij hebben tot nu toe het meeste succes met het spotten van het wild zwijn in Kroon domein ’t Loo, waar we in april en mei eigenlijk altijd wel wilde zwijnen hebben gespot. Vooral tijdens de schemer zijn je kansen hier heel goed.
Als je voor wat meer uitdaging gaat, dan bezoek je het prachtige nationale park de Meinweg, in het oosten van Limburg. In de nationale park is plek voor zo’n 60 wilde zwijnen, maar de cijfers zijn waarschijnlijk hoger dan dat. Tijdens een wandeling door dit beschermde natuurgebied zie je zeker aanwijzingen dat het wild zwijn hier leeft. Het wild zwijn is hier schuwer dan op de Veluwe dus zie je ze hier niet vaak. De meeste zwijnen worden gespot in het oosten van het nationale park.
Het wild zwijn in Europa
Het wild zwijn komt in bijna heel Europa voor. Alleen in het zuiden van Italië, het zuiden van Griekenland en in Ierland leven de wilde zwijnen niet. Ook in het noorden van Scandinavië zijn deze wilde varkens niet te vinden. Na een lange afwezigheid in Noorwegen, zijn ze daar tegenwoordig langs de grens met Zweden ook weer te vinden. Het totale aantal wilde zwijnen in Europa wordt geschat op zo’n 10 miljoen dieren.
Een specifieke plek om wilde zwijnen te zoeken in Europa is er niet echt. In veel nationale parken natuurgebieden door heel Europa zijn deze dieren namelijk te vinden. Verder rukken ze steeds verder op richting steden en zijn ze al te vinden in steden als Barcelona en Rome. Doordat het wild zwijn zo’n groot leefgebied heeft zijn er 16 verschillende ondersoorten, een hiervan leeft alleen in het Maremmagebied in Toscane. Een ideale plek om wilde zwijnen te spotten en ook te genieten van cultuur en het strand!
Een aanrader is om vanuit Stockholm een avondsafari te maken, je hebt dan kans om elanden, wilde zwijnen, reeën, bevers en damherten te spotten, met help van een professionele gids. Klik hier voor meer informatie!
Het wild zwijn in de rest van de wereld
Het wild zwijn leeft niet alleen in Europa, maar ook in veel landen daarbuiten. Zo leeft het wilde zwijn nog op een aantal plekken in Noord-Afrika, in het Midden-Oosten (niet op het Saudisch schiereiland) en in grote delen van Azië (niet in de Gobi woestijn), zelfs in Indonesië (tot en met Java) en op de Filipijnen is het dier te vinden. Het wilde zwijn is hiermee de meest verspreide varkenssoort. Door jagers is het wild zwijn in meerdere landen vrij gelaten waardoor het dier nu ook in Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Zuid-Afrika en Australië te vinden is.
Wij zelf hebben het wild zwijn in zowel Maleisië als Nepal gezien. Vooral de nationale parken in India en Nepal zijn goede plekken om dit dier buiten Europa te spotten, maar je kunt dit dier dus bijna overal in het wild tegen komen.
Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen of opmerkingen over het wild zwijn in Nederland? Neem dan contact op via ons contactformulier of via Instagram!
