Neushoorns
Neushoorns zijn zoogdieren uit de familie van de neushoorns (Rhinocerotidae). In totaal zijn er nog vijf verschillende soorten neushoorns op de wereld te vinden en wel alleen in Afrika en Azië. Ooit bestonden er veel meer soorten neushoorn, ook in Europa en Amerika. Neushoorns worden gerekend tot megafauna, dieren groter dan een mens, die nog voornamelijk in Afrika en Azië in het wild voorkomen. De dieren zijn, net als bijvoorbeeld paardachtigen, en tapirs, onevenhoevig.
Alle soorten neushoorns hebben het zwaar, wat voornamelijk te maken heeft met de illegale jacht op deze dieren. De jacht is vooral gericht op de hoorns, welke gebruikt worden in traditionele geneeskunde in Azië. Maar ook het verdwijnen van leefgebied speelt een grote rol in de achteruitgang van deze prachtige dieren.
Wanneer mensen op safari gaan en op zoek gaan naar wilde dieren in met name Afrika en India, staan neushoorns bijna bovenaan de lijst. De kans is groot dat jij ook bij deze groep hoort. Staat het spotten van neushoorns op vakantie bij jou ook hoog op de bucketlist? Lees dan snel dat artikel waarin we vertellen welke neushoorns er zijn en waar je deze kunt vinden!
Vijf grappige feiten over neushoorns
Mocht het spotten van neushoorns op vakantie niet bovenaan jouw bucketlist staan, dan hebben wij vijf grappige feiten over neushoorns op een rijtje gezet, zodat je deze dieren wel bovenaan jouw lijst zet!
1. Neushoorns hebben in verhouding tot hun grootte zeer kleine hersenen. De hersenen van een neushoorn wegen gemiddeld maar 400-600 gram. Dit terwijl een mannelijke witte neushoorn, de grootste van allemaal, gemiddeld 2.300kg weegt. Ter vergelijking, de hersenen van mensen wegen tussen de 1 en 1,5 kilogram!
2. De hoorns van neushoorns, die waar het allemaal om draait, bestaan gewoon uit keratine. Keratine is de stof die ook in onze haren en nagels zitten. Er is geen enkel wettenschappelijk bewijs dat keratine een effectieve behandeling is bij een uiteenlopend scala aan ziektes en ook niet dat het werkt als afrodisiacum.
3. Neushoorns zijn achterdarmverteerders, net als paarden en knaagdieren. Dit houdt in dat de vertering van de plantaardige materialen voornamelijk plaats vindt in een zeer grote blinde darm. Dit in tegenstelling tot herkauwers waarbij het belangrijkste deel van de vertering plaats vindt in de vier magen.
4. Neushoorns zijn zo groot dat zij, wanneer ze volwassen zijn, geen natuurlijke vijanden hebben. De enige vijand die ze hebben is de mens. Daarnaast zijn ook andere neushoorns een dreiging. Zeker bij zwarte neushoorns, sterft een groot deel van de dieren ten gevolge van onderlinge spanningen en gevechten.
5. Neushoorns hebben zeer slecht zicht. Op een paar meter afstand kunnen ze al geen verschil zien tussen een mens en een boomstam. Dit is waarschijnlijk één van de verklaringen van het opvlammende karakter wat vaak toegeschreven wordt aan de dieren. Gelukkig hebben ze wel uitstekend gehoor en een geweldig ontwikkeld reukorgaan.
De Indische neushoorn
De Indische neushoorn (Rhinoceros unicornis) is de grootste van de drie Aziatische neushoornsoorten. Deze gepantserde reuzen kunnen namelijk bijna 4 meter lang en twee meter hoog worden. Hierbij wegen ze ruim 2000 kilogram. De vrouwtjes worden iets kleiner dan de mannelijke dieren. De dieren hebben slechts één hoorn. Deze kan tussen de 20 en 60 centimeter groot worden.
De dieren komen in het wild voor in Noord-India, het zuiden van Nepal en (heel misschien) in Bhutan. Hoewel de populatie groeit, leven er op dit moment slechts 3520 volwassen dieren in het wild. Hierdoor is de Indische neushoorn door het IUCN aangemerkt als kwetsbaar.
De totale populatie is namelijk van minder dan 200 gegroeid tot ruim 3500. Successen zijn te vieren in zowel Nepal als India.Zo waren er tegen het eind van de jaren ’60 slechts 95 Indische neushoorns over in Chitwan nationaal park (en daarmee heel Nepal). Door het invoeren van strengen wetten en het inzetten van het leger, is de populatie in Chitwan nationaal park gegroeid tot ruim 600 dieren en leven er nu bijna 700 Indische neushoorns in heel Nepal.
Ook in India gaat het weer veel beter met de neushoorns. Waar aan het begin van de 20ste eeuw nog slechts 12 neushoorns over waren in Kaziranga nationaal park, leven er tegenwoordig ruim 2000. Ook de overige 600 neushoorns die in India leven komen voort uit deze populatie.De meeste wilde Indische neushoorns zijn, zoals hierboven ook al benoemd is, te vinden in India. Van de 2600 Indische neushoorns in India leeft het overgrote deel in nationaal park Kaziranga. Hier leven meer dan 2000 neushoorns. Kaziranga is mede hierom een van de populairste en bekendste nationale parken van India. Kaziranga ligt in de provincie Assam in het oosten van India.
Er zijn in India tegenwoordig gelukkig nog meer opties om deze machtige dieren tegen te komen. Naast het eerdergenoemde nationaal park Kaziranga leven de dieren ook nog in nationaal park Jaldapara, in Pobitora Wildlife Sanctuary, in nationaal park Orang en in nationaal park Manas (niet te verwarren met koninklijk nationaal park Manas in Bhutan).
Naast India biedt Nepal goede mogelijkheden om Indische neushoorns in het wild te bewonderen. In de nationale parken Chitwan, Bardia, Shuklaphanta en Parsa leven samen minder dan 700 neushoorns. Hiervan zijn er ruim 600 in Chitwan en het aangrenzende Parsa te vinden zijn. Nepal steekt veel energie in het beschermen van zijn neushoorns, wat met name in Chitwan zijn vruchten afwerpt. Elk jaar worden dieren vanuit Chitwan verplaatst naar andere nationale parken om daar de populatie te vergroten. Naast neushoorns leven er nog meer prachtige dieren in Nepal in het wild, lees hier onze Nepalese Wildlife top 10.
De Javaanse neushoorn
Waar het verhaal van de Indische neushoorn een redelijk succes verhaal aan het worden, is het tegenovergestelde waar over het verhaal van de Javaanse neushoorn (Rhinoceros sondaicus). De Javaanse neushoorn wordt namelijk ernstige bedreigd, er zijn namelijk nog minder dan 75 dieren in het wild te vinden. De Javaanse neushoorn lijkt sterk op de Indische neushoorn, en is ok net als de Indische gepantserd. Verschillen tussen de Indische neushoorn en de Javaanse neushoorn zijn vooral de grootte, de Javaanse neushoorn is namelijk kleiner en bij de Javaanse neushoorn hebben vrouwtjes geen hoorn.
Mocht je de Javaanse neushoorn in het wild willen zien, dan zul je heel heel heel veel geluk moeten hebben. De dieren zijn nog te vinden in één beschermd gebied op Java. Dit ondanks dat het oorspronkelijke verspreidingsgebied dat een groot deel van Zuid-Oost Azië besloeg. Het oorspronkelijke verspreidingsgebied kende zelfs overlap met dat van zowel de Indische als de Sumatraanse neushoorn.
Het beschermde gebied waar de Javaanse neushoorn nog leeft is Ujung Kulon nationaal park. Mocht je dit nationale park willen bezoeken, dan zul je zeker genieten. Maar de kans dat je een neushoorn tegen komt is zeer klein. Er zijn al jaren plannen om de neushoorns te verplaatsten naar een grote gebied, zodat de populatie kan vergroten. Misschien dat dit in de toekomst nog gebeurt.
De Sumatraanse neushoorn
Helaas is het verhaal van de Sumatraanse neushoorn (Dicerorhinus sumatrensis) niet heel anders dan dat van de Javaanse neushoorn. Het oorspronkelijk leefgebied toonde veel vergelijkingen en ook de hoeveelheden die nu nog over zijn. De nog zo’n 100 overgebleven dieren zijn te vinden in 4 (of 3) populaties op Sumatra en 1 op Borneo. De kans dat je deze dieren in het wild zult vinden is zeer klein. Mocht je het toch willen proberen, dan is het Gunung Leuser nationaal park een goede eerste stap. Mocht je geen neushoorn vinden kan je in ieder geval nog genieten van andere Sumatraanse dieren zoals de Sumatraanse orang-oetan.
De Sumatraanse neushoorn is de kleinste van alle vijf nog levende neushoornsoorten. Dit neemt niet weg dat het dier met 2.36 tot 3.18 meter van kop tot kont nog steeds heel groot is. Ze wegen tussen de 500 en 1.000 kilogram en de mannetjes zijn een stuk groter dan de vrouwtjes. Opvallend aan de Sumatraanse neushoorn is dat deze net als de Afrikaanse neushoorns twee hoorns heeft en dat deze een “vacht” heeft. Daarom wordt de Sumatraanse neushoorn vaak ook wel de harige neushoorn genoemd.
De witte neushoorn
Hoewel de volgorde van de neushoorns van de wereld op alfabetische volgorde staat. Wil toeval dat ze onderscheiden zijn tussen Aziatische en Afrikaanse neushoorns. De twee soorten die nog over zijn, zijn dan dus de beide Afrikaanse neushoorns.
De witte neushoorn (Ceratotherium simum), ook wel de breedlipneushoorn genoemd is grootste de van alle vijf nog levende neushoorns.Van de witte neushoorn bestaan twee ondersoorten. De ene is de zuidelijke witte neushoorn en de andere is de noordelijke witte neushoorn. Van de noordelijke witte neushoorn zijn nog slechts twee vrouwelijke dieren in leven, waardoor deze ondersoort praktisch uitgestorven is. Met de zuidelijke witte neushoorn gaat het juist relatief goed. Deze worden dan ook als gevoelig geclassificeerd door het IUCN.
De witte neushoorn is een grote dikhuid, waarvan als eerste de twee hoorns op zijn kop opvallen. De voorste hoorn is gemiddeld 60cm, maar kan bij vrouwelijke dieren tot 1.5m lang worden. De tweede hoorn is een heel stuk kleiner. Een volwassen neushoorn wordt zo’n 3.5-4m lang en iets minder dan 2m hoog. De mannetjes zijn wat groter dan de vrouwtjes. De mannetjes wegen gemiddeld 2300kg terwijl vrouwtjes gemiddeld slechts 1700kg wegen. Witte neushoorns zijn bijna volledig kaal en hebben alleen wat haar op hun oorpunten en op hun staart. Daarnaast hebben witte neushoorns hele brede lippen, ideaal om mee te grazen.
De witte neushoorn is in tegenstelling tot andere neushoornsoorten een groepsdier. Vrouwelijke dieren vormen groepen. Deze kuddes zijn vaak rond de tien dieren groot. Mannelijke dieren leven vanaf het moment dat ze volwassen zijn alleen.
Tegenwoordig leven er meer dan 20.000 witte neushoorns in het wild. Hiermee zijn er meer witte neushoorns dan alle andere neushoorns bij elkaar opgeteld in het wild. Dat is totaal niet vanzelfsprekend, want aan het eind van de 19de eeuw waren er niet meer dan 20 witte neushoorns over. Ze leefden toen alleen nog in Zuid-Afrika en waren in de rest van Zuidelijk Afrika uitgestorven. Helaas heeft de stroperij nog steeds veel impact op de populatie witte neushoorn en worden er zeker de laatste jaren veel witte neushoorns gestroopt (meer dan 1000 per jaar).
Tegenwoordig leeft de witte neushoorn in Zuid-Afrika, Botswana, eSwatini, Mozambique, Namibië en Zimbabwe. In Zuid-Afrika zijn het er met meer dan 15.000 witte neushoorns in het wild veel meer. Wil jij de witte neushoorn in het wild spotten? Dan is het nationale park Krüger in het noordoosten van Zuid-Afrika de beste plek om naartoe te gaan. De totale populatie wordt geschat op meer dan 3.500 witte neushoorns, die vooral in het zuiden van het nationale park leven. Op geen andere plek in Afrika leven zoveel witte neushoorns.
Een andere goede optie in Zuid-Afrika is het Hluhluwe-iMfolozi Park, in dit park leven gezonde populaties van zowel witte als zwarte neushoorns. De populatie in Zuid-Afrika neemt de laatste jaren door intensieve stroperij helaas wel af, maar de nationale parken doen er alles aan om hun wilde dieren te beschermen. Een bezoek aan deze parken ondersteunt hun beleid!
In de andere landen kan je ook zeker witte neushoorns spotten, maar zijn je kansen niet zo groot als in de eerder genoemde parken in Zuid-Afrika. Goede kansen heb je in het Matobo nationaal park in Zimbabwe, Etosha nationaal park en Waterberg Plateau nationaal park in Namibië en Laikipia county in Kenia.
De zwarte neushoorn
En dan de laatste van de vijf neushoorns op de wereld, de zwarte neushoorn (Diceros bicornis). . De zwarte neushoorn is door het IUCN geclassificeerd als kritiek bedreigd, er zijn namelijk nog slechts 5600 zwarte neushoorns over in het wild. Dit terwijl er aan het begin van de 20ste eeuw nog zo’n 700.000 zwarte neushoorns in Afrika rond liepen. Het gaat de afgelopen jaren gelukkig alweer wat beter met de zwarte neushoorn, in de jaren ’90 waren er namelijk nog minder dan 2500 zwarte neushoorns in het wild.
De zwarte neushoorn is in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden niet zwart. Het dier werd simpelweg de zwarte neushoorn genoemd, omdat de andere Afrikaanse neushoorn de witte werd genoemd. Zwarte neushoorns zijn bruin tot grijs. De kleur die ze hebben wordt vooral bepaald door de kleur van het zand van hun leefgebied. Zo lijken de zwarte neushoorns in het Etosha nationaal park af en toe wit, terwijl de zwarte neushoorns in Kenia veel meer oranje lijken.
Zwarte neushoorns worden zo’n 1.40 tot 1.80 meter hoog en tussen de 3 en 4 meter lang. Ze wegen doorgaans tussen de 800 en 1400kg, al zijn er mannetjes van ruim 2500 kg gewogen. Grote uiterlijke verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes zijn er niet. Het enige verschil is dat de vrouwtjes een stuk kleiner zijn en meestal ook kleinere hoorns hebben.
Het meeste opvallende aan het uiterlijk van de zwarte neushoorn zijn natuurlijk de hoorns op de kop van het dier. Ze hebben meestal twee hoorns, waarvan de voorste veruit het langst is ( normaal rond de 50cm, de grootste ooit was zelfs 150cm). Sommige mannelijke neushoorns hebben nog een hele kleine derde hoorn.
Zwarte neushoorns zijn echte bladeters en leven dan ook het liefst in gebieden met veel dik struikgewas en eventueel hier en daar een boom. In grote open graslanden zal je de zwarte neushoorn dus niet snel aantreffen. Uit onderzoek blijkt dat de zwarte neushoorns van wel 220 verschillende planten eten. Welke planten de neushoorns eten valt terug te lezen in de samenstelling van het keratine in de hoorn. Zwarte neushoorns leven vaak in droge gebieden, maar kunnen gelukkig tot vijf dagen zonder water te drinken.
Zwarte neushoorns zijn dus helaas niet meer zo talrijk als ooit, maar de zwarte neushoorn leeft gelukkig nog steeds in grote delen van Oostelijk en Zuidelijk Afrika. De zwarte neushoorn komt voor in Angola, Botswana, eSwatini, Kenia, Malawi, Mozambique, Namibië, Tanzania, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika.
Hoewel de zwarte neushoorn dus nog in een behoorlijk aantal landen voorkomt, is 98% van de populatie te vinden in slechts 4 landen. Dit zijn Kenia, Namibië, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Maar waar moet je precies in deze landen zijn om deze prachtige dieren te zien?
Ook in Kenia heeft de zwarte neushoorn het heel zwaar gehad. Zo leefden er op het dieptepunt in de jaren ’90 nog maar 300 zwarte neushoorns in heel Kenia. Kenia is toen alles op alles gaan zetten om de laatste dieren te redden. Deze tactiek werpt zijn vruchten af, want op dit moment leven er 600 zwarte neushoorns in Kenia. Mocht je zwarte neushoorns in Kenia willen spotten, dan zijn er twee plekken die je kan bezoeken.
De eerste is Ol Pejeta Conservancy, bekend als de plek waar de laatste twee noordelijke witte neushoorns leven. Ol Pejeta is centraal gelegen in Kenia. In dit beschermde natuurgebied leven maar liefst 140 zwarte neushoorns.
De tweede plek die je kan bezoeken is Lewa Wildlife Conservancy. Net als Ol Pejeta Conservancy gelegen in de Laikipa regio. In dit beschermde natuurgebied begonnen ze in 1983 met slechts 15 zwarte neushoorns, tegenwoordig leven er 169!
Namibië is een uitstekende keuze als je op zoek bent naar de zwarte neushoorn. In Namibië leven op dit moment meer dan 2000 zwarte neushoorns.
Voor de zwarte neushoorn kan je het beste afreizen naar het meest complete nationale park van het land: Etosha nationaal park. In dit park leeft het grootste gedeelte van de Namibische zwarte neushoorns en is het nationale park met de meeste zwarte neushoorns in heel Afrika. Zwarte neushoorns mislopen in Etosha nationaal park is vrij knap. Vooral al je tijdens een verblijf overnacht in Okaukeujo. Zodra het donker wordt komen er behoorlijk wat neushoorns drinken bij de verlichte waterplas bij dit kamp. Een echte aanrader!
In Zimbabwe leven tegenwoordig rond de 500 zwarte neushoorns in het wild. Hiermee heeft Zimbabwe de op 3 na grootste populatie wilde zwarte neushoorns.Als je in Zimbabwe wilde zwarte neushoorns wilt vinden, dan zijn Hwange en Matusadona nationaal park de plekken waar je moet zijn! Naast deze populaties in nationale parken, leeft een deel van de zwarte neushoorns in private gamereserves met name in de “Lowveld region”.
Zuid-Afrika was een lange tijd het land met de meeste zwarte neushoorn, maar moet deze eer inmiddels aan Namibië laten. Jarenlange problemen met stroperij beginnen zijn tol te eisen. Hoewel de stroperij met name witte neushoorn betreft, zijn de zwarte neushoorns absoluut niet veilig. Het aantal zwarte neushoorns in Zuid-Afrika daalt dus al jaren.
De beste plek om neushoorns te zien in Zuid-Afrika is het nationale park Krüger. Een goed alternatief van Krüger is het Hluhluwe-Umfolozi nationaal Park. In dit park leven naast 1600(!) witte neushoorns ook nog eens 400 zwarte neushoorns.
Dat was hem dan, onze overzichtsartikel met alle 5 de neushoorns van de wereld. Hebben jullie al een neushoorn in het wild gezien? En zo ja waar was dat? En zo nee waarom nog niet? Laat een reactie achter!
